Hayat her zaman adil değildir ve adaletsizlik her yerdedir. Ancak bazı insanlar engellerle karşılaştıklarında veya kendi istediklerini yapamadıklarında kendilerini kurban olarak görürler. Kendi bakış açısına sempati kazanmak için kurbanı oynayan birini hatırlıyor musunuz? Hatta belki kendileriyle aynı fikirde olmadıkları takdirde başkalarını zorba, istismarcı veya psikopat olmakla suçluyorlar. Mağduru oynamak, birinin zor bir durumda kendi payına düşen sorumluluğu üstlenmeden ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olabilir.
Peki, mağdur zihniyeti nedir ve mağduriyetten farkı nedir? Belirtileri ve tehlikeleri nelerdir ve kurban zihniyeti ile narsisizm arasında yakın bir ilişki olabilir mi?
Mağdur Zihniyeti
Öncelikle “mağdur” terimi ile “mağdur zihniyeti” terimini birbirinden ayıralım. Hepimiz adaletsizliğin, suçun, istismarın ve zorbalığın potansiyel kurbanlarıyız. Hepimiz hayatımızın bir noktasında travma deneyimleyebiliriz, ama bazılarımız mağdur olmadan da öyleymiş gibi davranabilir.
Mağdur zihniyetinin genellikle bireyin geçmişinin bir noktasındaki meşru mağduriyet deneyimine dayandığını anlamak önemlidir. Aradaki fark, bu deneyimin genellikle zayıf başa çıkma stratejileri ve psikolojik esneklik nedeniyle dünya görüşlerini ve kişilerarası deneyimlerini çarpıtmasıdır.
Kişinin sürekli mağduriyetinin tanınmasını istemesi
Mağdur zihniyetine sahip bir kişi, mağdur statüsünün başkalarından onaylanmasını ister. Bu durum sürekli olarak aksaklıklardan şikâyet etmek ya da koşullardaki değişiklikleri adaletsiz olarak algılamak olarak ifade edilebilir.
Diğer kişilerin de bu olayların kişisel olarak yönlendirilen bir adaletsizlik anlamına geldiğini kabul etmesi gerekir, aksi takdirde onlar da kişiyi mağdur etmekle suçlanacaklardır.
Ahlaki elitizm
Kurban zihniyetine sahip bir kişi, örtülü olarak kendi ahlaki üstünlüğüne inanır. Kısacası onlar haklı, onlara katılmayanlar veya farklı görüşte olanlar ise haksızdır.
Siyah-beyaz düşünceye, nüans eksikliğine ve karmaşıklıkla baş edememeye işaret eder. Çaba veya liyakat ne olursa olsun, “iyi” olarak tanımlanan her şeye hak sahibi olma anlamında ifade edilebilir. Yine, bu aynı zamanda toparlanmak ve dayanıklılığı geliştirmek için gereken psikolojik esneklik eksikliğine de işaret eder.
Başkalarının acı ve ızdıraplarına karşı empati eksikliği
Kurban zihniyetine saplanmış bir kişi, bencildir ve başka bakış açılarını hayal etme yeteneği çok azdır. Başka bir kişinin ne kadar acı çektiği önemli değil; Algılanan mağduriyetin sürekli olarak doğrulanmasını sağlamazlarsa, mağdur sayılma riskiyle karşı karşıya kalırlar.
Kurban zihniyetine sahip olanlar duygusal okuryazarlıktan, şefkatten ve empatiden yoksundur. Bu, hem kişisel hem de profesyonel her türlü ilişki için derinden yıkıcıdır. Genellikle adaletsizliğin başka bir kanıtı olarak görülen reddedilmeye, izolasyona ve yalnızlığa yol açabilir.
Geçmişteki mağduriyetler hakkında derin düşüncelere dalma
Ruminasyon, utanç, üzüntü, umutsuzluk ve hatta depresyon gibi düşük ruh hallerine yol açabilen önceki olumsuz deneyimlerle ilgili tekrarlayan düşünceleri içerir.
Kurban zihniyetine saplanmış bir kişinin acı çektiği, acı çektiği ve zihinsel sağlığının kötü olduğu açıktır. Bu kurbanlar, onlara koşulsuz onay ve destek sunarak onları “kurtarmaya” istekli kişilerle birbirine bağımlı ilişkiler kurabilse de, çatışmayı işleme veya sağlıklı sınırları sürdürme konusundaki yetersizlikleri nedeniyle bağımsız, sağlıklı yetişkinlerle ilişkiler muhtemelen onlardan kaçacaktır.
Mağdur Zihniyeti Bir Zihinsel Bozukluk mudur?
Mağdur zihniyetine sahip bir kişi, dış kontrol odağına göre hareket eder; bu, çok az veya hiç kişisel temsilciliğe sahip olmadıklarına inandıkları ve zorluklarını, başarısızlıklarını veya zorluklarını dış faktörlere, diğer insanlara veya değiştiremeyecekleri durumlara atfettikleri anlamına gelir.
Mağdur zihniyeti kırılgan ve acı verici bir ruh hali olsa da, aynı zamanda mağdur bireyin hedeflerine uymasını sağlamak için tasarlanmış bir manipülasyon biçimi de olabilir.
Mağdur zihniyetinin belirtileri
Bir kişi mağduru oynadığında, ihtiyaçlarının ikincil kazanımlar yoluyla karşılanması için mağdur rolünü üstlenebilir; bu avantajlar, sorunlarının sorumluluğundan kaçınmaktan kaynaklanan avantajlardır. Kurban zihniyetinin belirtileri genellikle aşağıdakileri içerir:
- Sorunları ve zorlukları için başkalarını suçlamak
- Kendilerini olumsuz olayların pasif alıcıları olarak görerek sorumluluğu dışsallaştırma
- Kontrolleri dışındaki dış koşulların insafına kalma duygusundan kaynaklanan çaresizlik
- Kendine acıma, algılanan talihsizliklere takılıp kalma ve kendileri için üzülme
- Değişime direnmek veya durumlarını iyileştirmek için proaktif adımlar atmak
- Hayata olumsuz bakmak, olumsuz sonuçları beklemek ve öngörmek
Narsist Mağdur Zihniyeti Nedir?
Narsist bireyler de mağdur zihniyetini kullanabilirler. Narsistik mağdur zihniyetinin temel özellikleri şunlardır:
- Eylemlerinin sorumluluğundan kaçınmak ve kendilerini masum kurbanlar olarak göstererek herhangi bir yanlışı küçümsemek veya inkâr etmek
- Kendilerini haksız muameleye maruz kalmış gibi göstererek, potansiyel olarak zorluklarını abartarak başkalarını kendi isteklerine uymaya yönelterek onlara sempati ve ilgi gösterilmesini sağlamak
- Kontrol sağlamak, itaati teşvik etmek veya affedilmeyi sağlamak için başkalarının empatisini ve şefkatini kullanmak gibi manipülatif davranışlar
- Kendi kontrolleri dışındaki koşulların kurbanı olduklarına dair bir hikâye yaratarak kendi hatalarını gizlemek için suçu başka yere kaydırmak
- Kendilerini fedakâr ve sürekli başkaları uğruna acı çeken biri olarak tasvir ettikleri şehit kompleksi
- Belirli bir anda çıkarlarına en iyi şekilde hizmet edeceğine inandıkları şeye bağlı olarak, mağduru oynamak ile hâkimiyet veya üstünlük iddiası arasında geçiş yaptıkları tutarsız mağdur durumu
Kendini kurban olarak gösteren herkes narsist değildir. Narsisistik kurban zihniyeti terimi, narsistik kişilik bozukluğu olan bireylerle ilişkili manipülatif bir davranış modelini ifade eder.
Derya Öte Almanya’da yaşayan Türk bir ICF koçudur. Almanya Duisburg’da bulunan kendi kurmuş olduğu Derya Öte Koçluk ve Danışmanlık Akademisinde koçluk, yaşam danışmanlığı hizmetlerini yürütmekte ve aynı zamanda ICF koçluk eğitimleri vermektedir.
Hizmetlerini Türkçe ve Almanca olarak sunan Derya Öte, farklı kültürden pek çok insanın hayatlarına dokunmuş ve kişisel gelişim yolculuklarına katkı sağlamıştır.
Derya Öte ve sunduğu hizmetler hakkında daha fazla bilgi almak için +491608488493 telefon numarası veya info@lifecoach-deryaoete.de mail adresi aracılığıyla iletişim kurabilir, sosyal medya hesabından etkinlikleri takip edebilirsiniz.
